Khi gia nhập Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương-TPP thì sở hữu trí tuệ (SHTT) là vấn đề rất quan trọng và được đánh giá là "điều kiện đủ" để các nhà đầu tư rót vốn vào Việt Nam. Mặc dù vấn đề bảo hộ quyền SHTT đã được Chính phủ triển khai quyết liệt từ năm 2007, nhưng những nỗ lực của các cơ quan chức năng dường như chưa đạt kết quả khi mức độ vi phạm bản quyền phần mềm của Việt Nam vẫn còn khoảng 80%.

Vướng vào lao lý nếu vi phạm SHTT

Câu hỏi được đặt ra đó là các quốc gia đang phát triển như Việt Nam cần làm gì để vừa tích cực hội nhập, bảo đảm đủ tôn trọng quyền của chủ sở hữu sáng chế; quyền tác giả; vừa đảm bảo khai thác một cách hợp lý các giải pháp kỹ thuật?. Như chúng ta đã biết việc vi phạm về quyền sở hữu trí tuệ trong TPP sẽ bị xử lý vi phạm nghiêm trọng hơn. Nếu trước đây có thể chỉ là biện pháp hành chính thì khi vào sân chơi TPP những vi phạm còn đưa vào xử phạt dân sự, xử lý hình sự. Do tính chất quan trọng của SHTT nên trong 30 chương của Hiệp định TPP, người ta đã dành hẳn một chương riêng về SHTT, trong đó điều chỉnh các lĩnh vực về bằng sáng chế, nhãn hiệu, bản quyền, bí mật thương mại, các hình thức khác của quyền sở hữu trí tuệ.

Nguồn: Internet

Nếu các doanh nghiệp, đơn vị không ý thức được vấn đề liên quan đến việc vi phạm SHTT, cố tình sử dụng một nhãn hiệu của doanh nghiệp khác hay có những hành vi vi phạm về bản quyền tác giả, về sở hữu trí tuệ rất có thể họ bị vướng vào lao lý, bị tịch biên tài sản …Điều này là vô cùng tệ hại. Việc bảo vệ SHTT thời gian kéo dài là 8 nhằm mục tiêu của bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ hướng tới người sáng tạo. Sau khi vào TPP, các doanh nghiệp không chỉ bảo hộ những dạng truyền thống nhìn thấy được như chữ, hình ảnh mà còn cần bảo vệ được các sản phẩm âm thanh, hương vị…Bảo hộ từ dữ liệu thử nghiệm bí mật sang bảo hộ độc quyền.

Cơ hội và giải pháp

Giữa bối cảnh hàng nhái rất nhiều, các doanh nghiệp phải ý thức được việc đăng ký SHTT. Những đặc điểm về thương hiệu, kiểu dáng kỹ thuật và cả những chỉ dẫn địa lý sẽ giúp cho những người sáng chế bảo vệ được những nghiên cứu, sản phẩm của mình tránh bị nhái, bị sao chép lại gây ảnh hưởng tới doanh nghiệp. TPP cũng mở ra nhiều cơ hội đối với những ngành như dệt may, giầy dép, điện tử. Những ngành này sẽ là thế mạnh giúp Việt Nam khẳng định được vị trí trong những quốc gia tham gia TPP bởi đây là những mặt hàng phần lớn các nước trong TPP không sản xuất nên không cạnh tranh trực tiếp với hàng Việt Nam.

Nguồn: Internet

Đối với nhóm doanh nghiệp sản xuất mặt hàng, cần tìm hiểu thị trường, nắm rõ thế mạnh mặt hàng truyền thống là gì để chuyển đổi. Với nhóm doanh nghiệp có khả năng liên kết với đối tác đầu tư, việc liên kết trên thị trường nội địa rõ ràng sẽ nâng cơ hội cạnh tranh của doanh nghiệp lên nếu hàng hóa của doanh nghiệp có sức hấp dẫn đối với nhà đầu tư TPP. Thực hiện các cam kết về SHTT khi tham gia TPP các doanh nghiệp cũng phải đối mặt với việc chi phí và bản quyền sẽ cao hơn nhiều. Khi chúng ta chưa tự sáng chế, tạo ra những biệt dược, biệt phẩm… thì việc sử dụng những sản phẩm bản quyền đó giá thành sẽ cao hơn nhiều. Thời gian sản phẩm bản quyền cũng tương đối lâu.

Khi tham gia vào hiệp định TPP này, mọi cam kết sẽ được bóc tách và thực hiện một cách nghiêm ngặt hơn ở sân chơi quốc tế. Với nhóm doanh nghiệp có khả năng liên kết với đối tác đầu tư, việc liên kết trên thị trường nội địa rõ ràng sẽ nâng cơ hội cạnh tranh của doanh nghiệp lên nếu hàng hóa của doanh nghiệp có sức hấp dẫn đối với nhà đầu tư TPP. Điều này cũng đòi hỏi việc phải nâng cao năng lực và xây dựng được hành lang pháp lý để bảo vệ các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, chúng ta cần tăng khả năng xử lý các vụ việc liên quan đến vi phạm SHTT của tòa án, các biện pháp dân sự, hình sự khi có những sai phạm xảy ra.

Chu Linh

Tổng hợp